नेपालको संविधान
धारा २८१
विशेष अधिकारको समीक्षा तथा पुनरावलोकन
नेपाल सरकारले प्रत्येक दश वर्षमा हुने राष्ट्रिय जनगणनासँगै महिला तथा दलित समुदायको विशेष अधिकारको व्यवस्थाको कार्यान्वयन र त्यसको प्रभाव सम्बन्धमा मानव विकास सूचकांकको आधारमा समीक्षा तथा पुनरावलोकन गर्नेछ ।
नेपालको संविधान
भाग - ३
धारा १६: सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने हकधारा १७: स्वतन्त्रताको हकधारा १८: समानताको हकधारा १९: सञ्चारको हकधारा २०: न्याय सम्बन्धी हकधारा २१: अपराध पीडितको हकधारा २२: यातना विरुद्धको हकधारा २३: निवारक नजरबन्द विरुद्धको हकधारा २४: छुवाछूत तथा भेदभाव विरुद्धको हकधारा २५: सम्पत्तिको हकधारा २६: धार्मिक स्वतन्त्रताको हकधारा २७: सूचनाको हकधारा २८: गोपनीयताको हकधारा २९: शोषण विरुद्धको हकधारा ३०: स्वच्छ वातावरणको हकधारा ३१: शिक्षा सम्बन्धी हकधारा ३२: भाषा तथा संस्कृतिको हकधारा ३३: रोजगारीको हकधारा ३४: श्रमको हकधारा ३५: स्वास्थ्य सम्बन्धी हकधारा ३६: खाद्य सम्बन्धी हकधारा ३७: आवासको हकधारा ३८: महिलाको हकधारा ३९: बालबालिकाको हकधारा ४०: दलितको हकधारा ४१: ज्येष्ठ नागरिकको हकधारा ४२: सामाजिक न्यायको हकधारा ४३: सामाजिक सुरक्षाको हकधारा ४४: उपभोक्ताको हकधारा ४५: देश निकाला विरुद्धको हकधारा ४६: संवैधानिक उपचारको हकधारा ४७: मौलिक हकको कार्यान्वयनधारा ४८: नागरिकका कर्तव्य
भाग - ६
धारा ६१: राष्ट्रपतिधारा ६२: राष्ट्रपतिको निर्वाचनधारा ६३: राष्ट्रपतिको पदावधिधारा ६४: राष्ट्रपतिको योग्यताधारा ६५: राष्ट्रपतिको पद रिक्त हुने अवस्थाधारा ६६: राष्ट्रपतिको काम, कर्तव्य र अधिकारधारा ६७: उपराष्ट्रपतिधारा ६८: उपराष्ट्रपतिको पद रिक्त हुने अवस्थाधारा ६९: उपराष्ट्रपति सम्बन्धी अन्य व्यवस्थाधारा ७०: राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति फरक फरक लिंग वा समुदायको हुनेधारा ७१: राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको शपथधारा ७२: राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पारिश्रमिक तथा सुविधाधारा ७३: राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको कार्यालय
भाग - ७
धारा ७४: शासकीय स्वरूपधारा ७५: कार्यकारिणी अधिकारधारा ७६: मन्त्रिपरिषदको गठनधारा ७७: प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीको पद रिक्त हुने अवस्थाधारा ७८: संघीय संसदको सदस्य नभएको व्यक्ति मन्त्री हुनेधारा ७९: प्रधानमन्त्री र मन्त्रीको पारिश्रमिक तथा अन्य सुविधाधारा ८०: शपथधारा ८१: राष्ट्रपतिलाई जानकारी दिनेधारा ८२: नेपाल सरकारको कार्य सञ्चालन
भाग - ८
धारा ८३: संघीय व्यवस्थापिकाधारा ८४: प्रतिनिधि सभाको गठनधारा ८५: प्रतिनिधि सभाको कार्यकालधारा ८६: राष्ट्रिय सभाको गठन र सदस्यहरूको पदावधिधारा ८७: सदस्यका लागि योग्यताधारा ८८: शपथधारा ८९: स्थानको रिक्तताधारा ९०: सदस्यका लागि अयोग्यता सम्बन्धी निर्णयधारा ९१: प्रतिनिधि सभाको सभामुख र उपसभामुखधारा ९२: राष्ट्रिय सभाको अध्यक्ष र उपाध्यक्षधारा ९३: अधिवेशनको आव्हान र अन्त्यधारा ९४: गणपूरक संख्याधारा ९५: राष्ट्रपतिबाट सम्बोधनधारा ९६: उपप्रधानमन्त्री, मन्त्री, राज्य मन्त्री र सहायक मन्त्रीले दुवै सदनको बैठकमा भाग लिन पाउनेधारा ९७: समितिको गठनधारा ९८: सदस्यको स्थान रिक्त रहेको अवस्थामा सदनको कार्य सञ्चालनधारा ९९: मतदानधारा १००: विश्वासको मत र अविश्वासको प्रस्ताव सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १०१: महाभियोगधारा १०२: अनधिकार उपस्थित भएमा वा मतदान गरेमा सजायधारा १०३: विशेषाधिकारधारा १०४: कार्य सञ्चालन विधिधारा १०५: बहसमा बन्देजधारा १०६: संघीय संसदको महासचिव र सचिवधारा १०७: संघीय संसदको सचिवालयधारा १०८: पारिश्रमिक
भाग - १०
धारा ११५: कर लगाउन वा ऋण लिन नपाइनेधारा ११६: संघीय सञ्चित कोषधारा ११७: संघीय सञ्चित कोष वा संघीय सरकारी कोषबाट व्ययधारा ११८: संघीय सञ्चित कोषमाथि व्ययभारधारा ११९: राजस्व र व्ययको अनुमानधारा १२०: विनियोजन ऐनधारा १२१: पूरक अनुमानधारा १२२: पेश्की खर्चधारा १२३: उधारो खर्चधारा १२४: संघीय आकस्मिक कोषधारा १२५: आर्थिक कार्यविधि सम्बन्धी ऐन
भाग - ११
धारा १२६: न्याय सम्बन्धी अधिकार अदालतबाट प्रयोग हुनेधारा १२७: अदालतहरूधारा १२८: सर्वोच्च अदालतधारा १२९: नेपालको प्रधान न्यायाधीश तथा सर्वोच्च अदालतका न्यायाधीशको नियुक्ति र योग्यताधारा १३०: प्रधान न्यायाधीश तथा न्यायाधीशको सेवाका शर्त तथा सुविधाधारा १३१: प्रधान न्यायाधीश वा सर्वाेच्च अदालतको न्यायाधीशको पद रिक्त हुनेधारा १३२: प्रधान न्यायाधीश तथा सर्वाेच्च अदालतको न्यायाधीशलाई अन्य कुनै काममा लगाउन नहुनेधारा १३३: सर्वोच्च अदालतको अधिकार क्षेत्रधारा १३४: मुद्दा सार्न सक्नेधारा १३५: बहस पैरवी गर्न नपाउनेधारा १३६: प्रधान न्यायाधीशको जिम्मेवारीधारा १३७: संवैधानिक इजलासको गठनधारा १३८: वार्षिक प्रतिवेदनधारा १३९: उच्च अदालतधारा १४०: उच्च अदालतका मुख्य न्यायाधीश तथा न्यायाधीशको नियुक्ति र योग्यताधारा १४१: मुख्य न्यायाधीश तथा न्यायाधीशको सेवाका शर्त तथा सुविधाधारा १४२: मुख्य न्यायाधीश वा न्यायाधीशको पद रिक्त हुनेधारा १४३: मुख्य न्यायाधीश तथा न्यायाधीशलाई अन्य कुनै काममा लगाउन नहुने र सरुवा सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १४४: उच्च अदालतको अधिकार क्षेत्रधारा १४५: मुद्दा सार्न सक्नेधारा १४६: बहस पैरवी गर्न पाउनेधारा १४७: मुख्य न्यायाधीशको जिम्मेवारीधारा १४८: जिल्ला अदालतधारा १४९: जिल्ला अदालतको न्यायाधीशको नियुक्ति, योग्यता तथा पारिश्रमिक र सेवाकाअन्य शर्तधारा १५०: जिल्ला न्यायाधीशलाई अन्य कुनै काममा लगाउन नहुने र सरुवा सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १५१: जिल्ला अदालतको अधिकार क्षेत्रधारा १५२: विशिष्टीकृत अदालतधारा १५३: न्याय परिषदधारा १५४: न्याय सेवा आयोगधारा १५५: सेवाका शर्त र सुविधा सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १५६: प्रदेश न्याय सेवा आयोग सम्बन्धी व्यवस्था
भाग - १३
धारा १६२: प्रदेशको कार्यकारिणी अधिकारधारा १६३: प्रदेश प्रमुख सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १६४: प्रदेश प्रमुखको योग्यताधारा १६५: प्रदेश प्रमुखको पद रिक्त हुने अवस्थाधारा १६६: प्रदेश प्रमुखको काम, कर्तव्य र अधिकारधारा १६७: प्रदेश प्रमुखको शपथधारा १६८: प्रदेश मन्त्रिपरिषदको गठनधारा १६९: मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रीको पद रिक्त हुुने अवस्थाधारा १७०: प्रदेश सभाको सदस्य नभएको व्यक्ति मन्त्री हुन सक्नेधारा १७१: मुख्यमन्त्री र मन्त्रीको पारिश्रमिक तथा अन्य सुविधाधारा १७२: शपथधारा १७३: प्रदेश प्रमुखलाई जानकारी दिनेधारा १७४: प्रदेश सरकारको कार्य सञ्चालन
भाग - १४
धारा १७५: प्रदेश व्यवस्थापिकाधारा १७६: प्रदेश सभाको गठनधारा १७७: प्रदेश सभाको कार्यकालधारा १७८: प्रदेश सभाको सदस्यका लागि योग्यताधारा १७९: प्रदेश सभाका सदस्यको शपथधारा १८०: प्रदेश सभा सदस्यको स्थान रिक्त हुनेधारा १८१: प्रदेश सभा सदस्यको अयोग्यता सम्बन्धी निर्णयधारा १८२: प्रदेश सभाको सभामुख र उपसभामुखधारा १८३: प्रदेश सभाको अधिवेशनको आव्हान र अन्त्यधारा १८४: प्रदेश प्रमुखबाट सम्बोधनधारा १८५: प्रदेश सभाको गणपूरक संख्याधारा १८६: प्रदेश सभामा मतदानधारा १८७: प्रदेश सभाको विशेषाधिकारधारा १८८: विश्वासको मत र अविश्वासको प्रस्ताव सम्बन्धी व्यवस्थाधारा १८९: मन्त्री, राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले प्रदेश सभाको बैठकमा भाग लिन पाउनेधारा १९०: प्रदेश सभामा अनधिकार उपस्थित भएमा वा मतदान गरेमा सजायधारा १९१: बहसमा बन्देजधारा १९२: सदस्यको स्थान रिक्त रहेको अवस्थामा प्रदेश सभाको कार्य सञ्चालनधारा १९३: प्रदेश सभाले समिति गठन गर्न सक्नेधारा १९४: प्रदेश सभाको कार्य सञ्चालन विधिधारा १९५: प्रदेश सभाको सचिव र सचिवालयधारा १९६: पारिश्रमिक
भाग - १६
धारा २०३: कर लगाउन वा ऋण लिन नपाइनेधारा २०४: प्रदेश सञ्चित कोषधारा २०५: प्रदेश सञ्चित कोष वा प्रदेश सरकारी कोषबाट व्ययधारा २०६: प्रदेश सञ्चित कोषमाथि व्ययभारधारा २०७: राजस्व र व्ययको अनुमानधारा २०८: प्रदेश विनियोजन ऐनधारा २०९: पूरक अनुमानधारा २१०: पेश्की खर्चधारा २११: उधारो खर्चधारा २१२: प्रदेश आकस्मिक कोषधारा २१३: आर्थिक कार्यविधि सम्बन्धी ऐन
भाग - १७
धारा २१४: स्थानीय तहको कार्यकारिणी अधिकारधारा २१५: गाउँ कार्यपालिका अध्यक्ष र उपाध्यक्ष सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २१६: नगर कार्यपालिका प्रमुख र उपप्रमुख सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २१७: न्यायिक समितिधारा २१८: गाउँ कार्यपालिका र नगर कार्यपालिकाको कार्य सञ्चालनधारा २१९: स्थानीय तहको कार्यकारिणी सम्बन्धी अन्य व्यवस्थाधारा २२०: जिल्ला सभा र जिल्ला समन्वय समिति
भाग - २०
धारा २३१: संघ र प्रदेश बीचको व्यवस्थापिकीय अन्तरसम्बन्धधारा २३२: संघ, प्रदेश र स्थानीय तह बीचको सम्बन्धधारा २३३: प्रदेश–प्रदेश बीचको सम्बन्धधारा २३४: अन्तर प्रदेश परिषदधारा २३५: संघ, प्रदेश र स्थानीय तह बीचको समन्वयधारा २३६: अन्तर प्रदेश व्यापारधारा २३७: सर्वाेच्च अदालतको संवैधानिक इजलासको अधिकार क्षेत्रमा असर नपर्ने
भाग - २७
धारा २५२: राष्ट्रिय महिला आयोगधारा २५३: राष्ट्रिय महिला आयोगको काम, कर्तव्य र अधिकारधारा २५४: प्रदेशमा कार्यालय स्थापना गर्न सक्नेधारा २५५: राष्ट्रिय दलित आयोगधारा २५६: राष्ट्रिय दलित आयोगको काम, कर्तव्य र अधिकारधारा २५७: प्रदेशमा कार्यालय स्थापना गर्न सक्नेधारा २५८: राष्ट्रिय समावेशी आयोगधारा २५९: राष्ट्रिय समावेशी आयोगको काम, कर्तव्य र अधिकारधारा २६०: प्रदेशमा कार्यालय स्थापना गर्न सक्नेधारा २६१: आदिवासी जनजाति आयोगधारा २६२: मधेशी आयोगधारा २६३: थारू आयोगधारा २६४: मुस्लिम आयोगधारा २६५: आयोगको पुनरावलोकन
भाग - ३२
धारा २७५: जनमत संग्रह सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २७६: माफीधारा २७७: उपाधि, सम्मान र विभूषणधारा २७८: सन्धि सम्पन्न गर्ने अधिकारधारा २७९: सन्धि वा सम्झौताको अनुमोदन, सम्मिलन, स्वीकृति वा समर्थनधारा २८०: राष्ट्रपतिको कार्य गर्ने सम्बन्धी विशेष व्यवस्थाधारा २८१: विशेष अधिकारको समीक्षा तथा पुनरावलोकनधारा २८२: राजदूत र विशेष प्रतिनिधिधारा २८३: समावेशी सिद्धान्त बमोजिम नियुक्ति गर्नु पर्नेधारा २८४: संवैधानिक परिषद सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २८५: सरकारी सेवाको गठनधारा २८६: निर्वाचन क्षेत्र निर्धारण आयोगधारा २८७: भाषा आयोगधारा २८८: राजधानीधारा २८९: पदाधिकारीको नागरिकता सम्बन्धी विशेष व्यवस्थाधारा २९०: गुठी सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २९१: नियुक्तिका लागि योग्य नहुनेधारा २९२: संसदीय सुनुवाई सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २९३: संवैधानिक निकायको काम कारबाहीको अनुगमनधारा २९४: संवैधानिक निकायको वार्षिक प्रतिवेदन
भाग - ३३
धारा २९५: संघीय आयोगको गठनधारा २९६: संविधान सभा व्यवस्थापिका–संसदमा रूपान्तरण हुनेधारा २९७: राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २९८: मन्त्रिपरिषदको गठन सम्बन्धी व्यवस्थाधारा २९९: सभामुख र उपसभामुख सम्बन्धी व्यवस्थाधारा ३००: न्यायपालिका सम्बन्धी व्यवस्थाधारा ३०१: संवैधानिक निकाय र पदाधिकारी सम्बन्धी व्यवस्थाधारा ३०२: प्रदेश र स्थानीय तहमा सरकारी सेवाहरूको गठन र सञ्चालनधारा ३०३: स्थानीय निकाय सम्बन्धी व्यवस्थाधारा ३०४: वर्तमान कानून लागू रहनेधारा ३०५: बाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार